3.3 De Slaapkamerfase
Tijdens de voorbereiding was ons al duidelijk gemaakt wat ons in deze laatste fase te wachten stond:
“Klachten en symptomen als uitputting, onrust/delier en blijvende dorst worden onbehandelbaar, d.w.z. dat behandeling niet meer effectief is of gepaard zal gaan met onaanvaardbare bijwerking. Onbehandelbaar of niet is een beslissing door de arts en, als nog mogelijk, de betrokkene. O ndragelijk lijden is vervolgens een indicatie voor palliatieve sedati e. Door het gebrek aan vocht pompt het hart niet meer regelmatig en zorgt voor hartstilstand tijdens slaap.”
Na een onrustige nacht komt Pa tijdens deze tiende dag niet meer uit bed. Voor het eerst is morfine gegeven en extra kalmering/slaapmiddel werkt; Pa slaapt weer beter en meer. De huisarts komt om de spullen, zoals een medicijnpompje, klaar te leggen voor het technisch verpleegkundig team. In de loop van de dag wordt de morfine via een pompje automatisch toegediend.
Plassen lijkt eigenlijk nog steeds het probleem ook al gaat het maar om een paar druppels per keer. Na het lastige aanbrengen van een katheter komt er direct een halve liter urine vrij, die heeft dus al die tijd dwars gezeten! Heel vervelend! Ondanks dat hier geen aanwijzingen voor waren hadden wij bij het reinigen van de darmen ook aan de blaas moeten denken. Een belangrijke les!
Voor de vrijwilligers was er niet veel meer te doen, maar wij vonden het toch fijn dat ze toch in de buurt bleven. De zijkanten van het bed gingen omhoog, weer een stap. Pa vond het er toch veel beter uitzien dan als hij thuis gebleven zou zijn. Dat moest ik even in ons logboek opschrijven…
Samen hebben we wat muziek geluisterd en hadden we eigenlijk alleen nog oogcontact. Wij hadden geen idee wat Pa nog hoort of voelt. Pa houdt een volledige pols, duidelijk een sterk hart; als het alleen daaraan ligt dan blijft hij nog wel even…
Aan het eind van de dag wordt het pompje met de sedatie-medicijnen aangebracht en aangezet. Pa blijft onverwacht toch actief en trekt zich op aan de beugel boven zijn bed. Er wordt wat medicijn bijgespoten en de hoeveelheid via het pompje wordt eigenlijk direct wat opgevoerd. Dat helpt!
De elfde dag, die uiteindelijk de laatste dag zou zijn, brak aan na een rustige nacht. We bleven pa gewoon volledig verzorgen, waarschijnlijk vond hij dat stiekem toch wel fijn.
Verdere ophoging van de medicijnen was volgens de technisch verpleegkundige en de huisarts niet nodig of zelfs niet gewenst. Het zou Pa alleen maar verder weg brengen maar zeker niet dichter bij het einde. Actieve ophoging zonder noodzaak zou ook in de richting van euthanasie gaan.
Dat pa’s handen wat blauw werden werd uitgelegd als een teken dat pa’s overlijden dichtbij was. Hij ademde echter nog voluit, tot het einde van een favoriete CD.
Aan het begin van de avond blies Pa, niet meer bij kennis, rustig zijn laatste adem uit.